Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
NOWOGRÓD
Dział o cmentarzu w Nowogrodzie
powstał dzięki wsparciu udzielonemu przez
San Francisco Bay Area Jewish Genealogical Society

Cmentarz żydowski w Nowogrodzie znajduje się w południowo-zachodniej części miasta, około 750 km od rynku, na wzgórzu przy ul. Poległych. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjną nr 200704 4.0001.1048 o nieregularnym kształcie i powierzchni 10898 m kw.

Data założenia cmentarza nie jest znana. Niewykluczone, że powstał pod koniec XVIII w. lub na początku XIX w. Z pewnością istniał w 1836 r., kiedy w budżecie dozoru bóżniczego w Nowogrodzie odnotowano dochody z pogrzebów. Wiadomo, że cmentarz był ogrodzony. Przy wejściu znajdował się budynek, pełniący prawdopodobnie funkcję mieszkania stróża lub domu przedpogrzebowego.

Mapa okolic Nowogrodu z 1931 r. z zaznaczonym cmentarzem żydowskim
Źródło: Archiwum Map Wojskowego Instytutu Geograficznego

Obiekt został zniszczony podczas II wojny światowej. Ze względu na strategiczne położenie na wzgórzu stanowił punkt obrony. Na jego terenie wojsko wykopało okopy strzeleckie.

W procesie dewastacji - w trakcie wojny oraz w latach późniejszych - brali udział niektórzy mieszkańcy Nowogrodu, którzy macewy wykorzystywali jako tarcze szlifierskie oraz materiał budowlany. Nagrobki posłużyły m.in. jako fundament budynku, wzniesionego u stóp cmentarnego wzgórza, od strony Narwi. Przez lata cmentarz był całkowicie ogołocony z nagrobków i wykorzystywany jako pastwisko. W 2005 r. uczestnicy obozu edukacyjno-wypoczynkowego, zorganizowanego w Nowogrodzie przez Fundację Laudera przywieźli i ustawili na cmentarzu macewę odnalezioną na terenie miasta.

cmentarz żydowski w Nowogrodzie Nowogród - macewa macewa pod węgłem fundament z macew
Cmentarz w marcu 2007 r. i wykonany z macew fundament budynku (foto: K. Bielawski)

Wiosną 2007 r. członkowie zespołu redakcyjnego portalu Cmentarze-Zydowskie.pl odwiedzili Nowogród, odnajdując w sąsiedztwie cmentarza opuszczony dom, którego fundamenty wykonano z macew. Sprawą zainteresowaliśmy lokalne media. Temat podjęła "Gazeta Współczesna", zamieszczając artykuł zatytułowany Domy budowane na macewach. Po tej publikacji burmistrz Nowogrodu Józef Piątek zobowiązał się do rozwiązania problemu. Samorząd uzyskał zgodę właściciela na rozbiórkę fundamentów. Dzięki staraniom władz miasta z fundamentu wydobyto 18 macew i ustawiono je na terenie cmentarza.

Cmentarz jest nieogrodzony i nieoznakowany. Granice obszaru grzebalnego są nieczytelne. Dojście możliwe jest ścieżką od strony wjazdu na posesję przy ul. Poległych 24b.

Kilka macew zabezpieczono w Skansenie Kurpiowskim im. Adama Chętnika - nie stanowią one jednak części ekspozycji.

Dane osobowe odczytane z macew na cmentarzu w Nowogrodzie. Oprac. K. Bielawski
Personal data from preserved matzevot in Nowogród. Author: K. Bielawski
Nr
Imię
Imię ojca
Data śmierci
Informacje dodatkowe
Plik foto
No
Name
Father's name
Date of death
Additional information
Photo file
1
Chana
Dow ha-Kohen
12.09.1880
5550
2
Szaszka
Szlomo
24.03.1870
5560
3
Liba
21.12.1930 - 18.01.1931
Data niepewna ze względu na uszkodzenie nagrobka
5570
4
Roda
Jehoszua
20.04.1875
5576
5
Awraham Lejb
Dow
05.12.1877
5578
6
Awraham
Chaim
26.01.1878
5583
7
Cwi
Elchanan
31.10.1874
5586
8
Chaja Sara
Joel
11.01.1879
5592
9
Jente
Szalom
08.05.1875
5599
10
Gitel
Jakow
01.03.1870
5603
11
Doba
Menachem
25.01.1862
5608
12
Fragment nagrobka z abrewiaturą "Według skróconej rachuby"
5613
13
Isachar
Jakow
16.01.1862
5616
14
Fejga
Elchanan
28.03.1899
5626
15
Szmuel
Awraham
06.01.1840
5632
16
Meir
Jehuda
05.01.1875
Lewita
5645
19
Rachel
Eli
29.10.1872
5666
20
Jehuda
Dawid
04.04.1872
5677

tekst i zdjęcia: K. Bielawski

Nagrobki na cmentarzu w Nowogrodzie (numeracja przyporządkowana numeracji z tabeli)
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
1
2
3
4
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
5
6
7
8
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
9
10
11
12
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
13
14
15
16
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
Macewa na cmentarzu żydowskim w Nowogrodzie
17
18
19
20
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Nowogrodu i ich cmentarzu.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową.
Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas