Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
RADZANÓW  

Cmentarz żydowski w Radzanowie został założony na mocy przywileju z 1765 roku, na niewielkim wzniesieniu nad Wkrą, na końcu obecnej ul. Górnej. W lustracji diecezji płockiej z 1775 roku zapisano, że "ciż żydzi za miasteczkiem w odległości mają swój kierkow oparkaniony, na którym się chowają. Tego oparkanienia lubo ks. pleban nie pozwalał, przecież nic nie wskórał, bo dwór żydom wyraźnie tego słuchać nie kazał. Parkanili swój kierkow podczas przeszłej inkursji wtenczas, gdy kilka niedziel stali Moskale w Radzanowie".

Wiadomo, że cmentarz zajmował powierzchnię około 7.500 metrów kwadratowych, a na jego terenie znajdował się budynek o dwóch izbach, zamieszkany przez rodzinę grabarza i zapewne służący także jako dom przedpogrzebowy, w którym dokonywano rytualnej ablucji zmarłego. W latach trzydziestych XX w. funkcję grabarza pełnił katolik o nazwisku Ząbkowski. Podczas drugiej wojny światowej nekropolia uległa dewastacji. Wiosną 1940 roku Niemcy zniszczyli nagrobki i rozebrali ogrodzenie. Wcześniej na cmentarzu spalono wyposażenie miejscowej synagogi. Dewastacji dokończono po wyzwoleniu. W Żydowskim Instytucie Historycznym im. E. Ringelbluma w Warszawie przechowywany jest dokument, w którym jeden z mieszkańców Radzanowa opisuje dzieje miejscowej ludności żydowskiej. Przytoczmy tu kilka zdań, dotyczących powojennych losów cmentarza: "Ziemię na której stał budynek (dawny dom grabarza - przyp. KB) o powierzchni 0,01 ha nabył na własność Antoni K. od Urzędu Gminy. K. był spokojnym i pracowitym człowiekiem. Za oszczędzone pieniądze gromadził materiał na odbudowę starego domu. (.....) Rozkopał groby i w miejscu starych zabudowań wybudował budynki obecnie istniejące".

Do dziś na cmentarzu nie zachowały się żadne nagrobki. Zapewne część z nich można by odnaleźć na terenie niejednej radzanowskiej posesji, jako płyty utwardzajace ścieżki czy tarcze szlifierskie.

tekst: K. Bielawski
zdjęcia: Sławomir Topolewski

Radzanów - cmentarz żydowski Radzanów - cmentarz żydowski Radzanów - synagoga
Cmentarz żydowski Cmentarz żydowski Synagoga w Radzanowie
Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem. Korespondentom gwarantujemy dyskrecję.
Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas