| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| SŁUBICE | Dział o cmentarzu w Słubicach powstał dzięki wsparciu udzielonemu przez San Francisco Bay Area Jewish Genealogical Society |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cmentarz żydowski w Słubicach znajduje się w południowo-zachodniej części miejscowości, pomiędzy ulicami Słubicką i Transportową. W przeszłości stanowił własność gminy żydowskiej we Frankfurcie nad Odrą. Data założenia cmentarza nie jest znana - pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 2 lipca 1399 r., kiedy rada miasta wydała dokument o następującej treści: "My radcy miasta Frankfurtu wyznajemy publicznie w tym piśmie wszystkim, którzy go widzą, słyszą lub czytają, że Żydzi grzebią swych krewnych na Górze Żydowskiej (Judenberg). Za to powinni płacić oni dla miasta sześć dobrych groszy czeskich". Można zakładać, że cmentarz ten powstał znacznie wcześniej. Jest to jeden z najstarszych cmentarzy żydowskich na terenach dzisiejszej Polski. Wśród pochowanych na cmentarzu był rabin Josef Teomin, zwany Peri Megadim, rabin z Frankfurtu nad Odrą w XVIII w., znany dzięki swoim komentarzom do Talmudu. Grób Teomina przez lata był celem pielgrzymek wielu Żydów. Powierzchnia cmentarza była kilkakrotnie powiększana - kolejnych zakupów gruntu dokonano między innymi w 1865 r. oraz na początku XX w. W latach siedemdziesiątych XIX w. wzniesiono dom przedpogrzebowy w stylu neoromantycznym, wykończony żółtym klinkierem, z pokrytą miedzią kopułą zwieńczoną gwiazdą Dawida. Teren otaczał wysoki mur z cegły . Obiekt przetrwał drugą wojnę światową w stosunkowo dobrym stanie. 15 lutego 1944 r., podczas nalotu RAF na Frankfurt, bomby uszkodziły dom przedpogrzebowy i niektóre nagrobki. 11 grudnia 1944 r. dokonano ostatniego znanego pochówku osoby pochodzenia żydowskiego - lekarza Hermanna Marcusa. W 1945 r. pogrzebano kilkudziesięciu żołnierzy niemieckich. Eckard Reiss w swoim opracowaniu zatytułowanym Krótka historia cmentarza żydowskiego we Frankfurcie nad Odrą, leżącego dzisiaj w polskich Słubicach wspomina, że: "W święto zmarłych w 1956 roku grupa z Frankfurtu udała się po raz pierwszy i ostatni na słubicki cmentarz żydowski oraz cmentarz na wale, odwiedziła ogrodnika Billerbecka i uczciła zmarłych, co w okresie późniejszym nie było już możliwe. Dziewięć lat później, w 1965 roku byłem po raz pierwszy na żydowskim cmentarzu. Natura brała już to miejsce w swoje władanie. Mimo to sprawiało ono niezwykłe wrażenie". W latach siedemdziesiątych cmentarz na polecenie władz cmentarz został zdewastowany. Zachowane nagrobki wywiezione na wysypisko śmieci oraz wykorzystano jako gruz przez niektórych mieszkańców. W 1976 r. z inicjatywy działacza partyjnego Tadeusza Wrzaszczyka na cmentarzu wzniesiono "Zajazd Staropolski", administrowany przez przedsiębiorstwo "Warta Tourist". Część terenu przejęły gmina oraz PKS. W 1999 r. "Warta Tourist" sprzedała zajazd. Nowy właściciel wydzierżawił obiekt, a wynajmujący urządził w nim klub nocny wraz z agencją towarzyską. O zmianę tego stanu rzeczy przez wiele lat zabiegali Żydzi z nowojorskim rabinem Berlem Polatskiem na czele. W 1988 r. teren cmentarza został uporządkowany przez Fundację Rodziny Nissenbaumów. W 1999 r. dzięki inicjatywie mieszkańców Frankfurtu nad Odrą i Słubic odsłonięto stylizowaną na macewę tablicę pamiątkową. Istotny zwrot w sprawie nastąpił po interwencji amerykańskich Żydów u premiera Leszka Millera. Nocny klub został zamknięty, a polski rząd sfinansował wykupienie działki, na której położony jest cmentarz. Gmina Słubice wykupiła teren i ofiarowała go Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Szczecinie, a ta - Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Warszawie. Staraniem środowisk żydowskich na cmentarzu ustawiono trzy symboliczne macewy rabinów: Josefa Teomina, Jehudy Lejba Margaliota i Zecharii Mendla. W 2012 r. ukazała się polsko-niemiecka monografia Makom tow - dobre miejsce. Cmentarz żydowski Frankfurt nad Odrą/Słubice pod redakcją Eckarda Reissa i Magdaleny Abraham-Diefenbach. W 2014 r. cmentarz decyzją Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wpisano do rejestru zabytków nieruchomych województwa lubuskiego. Obecnie na cmentarzu znajduje się kilkadziesiąt nagrobków w różnym stanie zachowania oraz oryginalna, kamienna umywalka służąca do rytualnej ablucji. Teren jest ogrodzony. Klucz do bramy udostępnia Roland Semik - społeczny opiekun zabytku (E-mail: roland.semik@gmail.com ).
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
 |
 |
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Widok ogólny cmentarza foto: Roland Semik |
Macewa rabina Josefa Teomina foto: Aleksander Schwarz |
Macewa rabina Jehudy Lejba Margaliota foto: Aleksander Schwarz |
Macewa rabina Zecharii Mendla foto: Aleksander Schwarz |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem. Korespondentom gwarantujemy dyskrecję. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |