Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
WIELOPOLE SKRZYŃSKIE

Cmentarz żydowski w Wielopolu Skrzyńskim znajduje się w południowo-wschodniej części miejscowości, w pobliżu budynków Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska". Jego lokalizację można odnaleźć na przedwojennej wojskowej mapie okolic Rzeszowa. Starsi mieszkańcy zapamiętali, że znajdowało się na nim wiele macew, z których duża część była polichromowana. Nekropolia została zniszczona w okresie II wojny światowej. Pozbawiony nagrobków, opuszczony cmentarz przez lata służył jako pastwisko.

W latach Holocaustu na terenie cmentarza Niemcy rozstrzeliwali miejscowych Żydów. Do największej egzekucji doszło w dniu 30 czerwca 1942 roku, kiedy to podczas likwidacji getta, zamordowano 42 osoby, w większości starców i chorych. Roman Lipa w swym opracowaniu zatytułowanym "Z naszej przeszłości" w oparciu o relację naocznego świadka, tak opisuje te tragiczne wydarzenia: "Nad grobem o długości około dziesięciu metrów Żydzi zostali ustawieni w szeregu w pozycji klęczącej. Reszta stała obok w grupie. (.....) Strzelania dokonywał jeden Niemiec z jednostki SS ze znakiem trupiej główki na czapce. Niemiec z krótkiego pistoletu strzelał do klęczących nad grobem w tył głowy, a ofiary spadały do dołu. (.......) Po wystrzelaniu pierwszego szeregu, stojące obok w grupie osoby formowały kolejny szereg. (......) Kiedy rozpoczęła się zbrodnicza egzekucja, padały pod strzałami ofiary, pozostałe osoby z wyrazem strachu i przerażenia stały znieruchomiałe i nikt nie zdobył się na próbę ucieczki. Posłuszni przeznaczeniu zajmowali miejsca w klęczącym szeregu, oczekując nieodwracalnej śmierci".

W latach dziewięćdziesiątych fragment cmentarza ogrodzono metalową barierą ozdobioną Gwiazdami Dawida. W centralnej części wzniesiono symboliczny grób. Wyryto na nim napis w językach hebrajskim, angielskim i polskim o treści: "Juda Redel, ur. w 1890 r. w Sędziszowie. Brał udział w I wojnie światowej w 1914-1918 r. w austriackim wojsku przeciw Moskalom. Bestialsko zamordowany w lipcu 1942 roku przez niemieckich faszystów, okupantów Polski w Wielopolu Skrzyńskim. Wraz z nim rozstrzelano 42 osoby". Z lewej strony pomnika umieszczono metalową tablicę z nazwiskami Żydów, zamordowanych tu w dn. 30 czerwca 1942 r.: Mandel Elka, Meller Meier, Meler Frieda, Nofshe Gitale, Ohrenstein Leah, Redel Eidel, Silber Moses, Samuels Dvora, Schlesinger Leah, Satoria Reisel, Samuels Herschel & Nechama, Siegel Lezer, Strick Leah, Teitetelbaum Lezer & Leah, Wind Jacob, Walker, Weingarten Sarah, Zieger Aharon, Adest Sarah, Baum Isack, Bart Toby, Barth Salomon, Barth Chanina, Beteil Shaul, Berglass, Firer Lea, Friedrich Rosa, Fooks Chaskiel, Gold Hilesh, Hiller Asher & Amalia, Har Jakow & Reisel, Knisbaum Salomon, Klaksbald, K. Chaskiel, Kleinkremer, Kleinkremer Jakob, Kresh Lea. Obok mogiły złożono kilka odzyskanych macew.

Pod koniec października 2012 r. otrzymaliśmy informację o macewie odnalezionej w miejscowości Mała koło Wielopola Skrzyńskiego. Pomimo zniszczeń - macewa została przerobiona na tarczę szlifierską - udało się odczytać personalia zmarłego: Dawid Meir. Z pewnością wiele innych macew znajduje się na terenie Wielopola i okolicznych wsi. Apelujemy o przewożenie tych nagrobków na cmentarz żydowski.

tekst: K. Bielawski
zdjęcia: Błażej Burkacki
Kliknij tu, by zobaczyć lokalizację cmentarza w serwisie Open Street Map.

Wielopole Skrzyńskie - cmentarz żydowski Wielopole Skrzyńskie - pomnik ofiar Holocaustu Wielopole Skrzyńskie - macewa na cmentarzu żydowskim macewa z Wielopola Skrzyńskiego
foto: Błażej Burkacki foto: Błażej Burkacki foto: Błażej Burkacki foto: Błażej Burkacki
Wielopole Skrzyńskie - cmentarz żydowski Wielopole Skrzyńskie - cmentarz żydowski Wielopole Skrzyńskie - cmentarz żydowski Wielopole Skrzyńskie - cmentarz żydowski
foto: Mirosław A. Perdak foto: Mirosław A. Perdak foto: Mirosław A. Perdak foto: Mirosław A. Perdak
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Wielopola Skrzyńskiego i ich nekropolii.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową.

Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji

strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas